(İSTANBUL) – Uluslararası Af Örgütü, dünya genelinde idam cezalarının endişe verici şekilde arttığını açıkladı. Bugün (8 Nisan) yayımladığı “Ölüm Cezaları ve İnfazlar 2024” raporuna göre, 2024 yılında en az 1518 kişi infaz edildi.
Bu sayı, 2015’ten bu yana kaydedilen en yüksek infaz rakamı olarak öne çıktı.
Rapora göre infazlar yalnızca 15 ülkede gerçekleşti. Ancak bu infazların yüzde 91’i, üç ülkenin imzasını taşıyor: İran, Irak ve Suudi Arabistan.
Ölüm cezası protestoculara ve azınlıklara karşı araç haline geldi
Uluslararası Af Örgütü, bazı devletlerin ölüm cezasını yalnızca “cezalandırma” değil, sindirme ve korkutma aracı olarak kullandığını vurguladı. Özellikle İran ve Suudi Arabistan’da, protestolara katılanlar, muhalifler ve etnik azınlıkların infazlarla hedef alındığı belirtildi.
2024 yılında İran, en az 972 infazla ölüm cezalarının büyük kısmından sorumlu oldu. Üstelik bu infazlardan bazıları, işkenceyle alınan “itiraflara” dayanan, adil olmayan yargı süreçlerinin ardından gerçekleşti. İnfaz edilenlerden biri zihinsel engelli bir gençti.
Uyuşturucu suçları ölümle cezalandırılıyor
İnfazların %40’ından fazlası, uyuşturucuyla bağlantılı suçlar nedeniyle gerçekleşti. Oysa uluslararası hukuka göre, ölüm cezası yalnızca “en ağır suçlar” için uygulanabilir. Af Örgütü, bu tür infazların özellikle yoksul ve dezavantajlı toplulukları hedef aldığını ve caydırıcılıktan uzak olduğunu vurguladı.
Çin, Kuzey Kore ve Vietnam verileri gizliyor
Rapor, dünya genelindeki gerçek infaz sayısının çok daha yüksek olabileceğini de belirtiyor. Çünkü Çin, Kuzey Kore ve Vietnam gibi ülkelerdeki infazlar gizli tutuluyor. Çin’in idam lideri olduğu tahmin edilse de bu ülkede sayılar “devlet sırrı” kapsamında değerlendiriliyor.
Callamard: “Bu cezanın bugünün dünyasında yeri yok”
Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard, “Ölüm cezası bugünün dünyasında yeri olmayan, zalimane ve insanlık dışı bir uygulamadır” diyerek infazlardaki artışı sert sözlerle eleştirdi. Callamard, “İran, Irak ve Suudi Arabistan geçen yılın en sert artışlarından sorumluydu” dedi.
Kampanyaların gücü: Umut hâlâ var
Öte yandan raporda, bazı ülkelerde yaşanan olumlu gelişmelere de yer verildi. Zimbabve, adi suçlar için ölüm cezasını kaldırırken, Malezya’da yapılan reformlarla binin üzerinde kişi infaz riski altından çıktı.
Japonya’da 50 yıl boyunca ölüm cezasıyla cezaevinde tutulan Hakamada Iwao, 2024’te beraat etti. ABD’de, adil yargılanmadan mahkûm edilen siyah bir adam olan Rocky Myers, kampanyalar sayesinde affedildi.
Callamard açıklamasını şu sözlerle bitirdi:
“Kampanyalar işe yarıyor. İdamı araçsallaştıran liderlere rağmen, dünya darağacının gölgesinden kurtulmak üzere.”