(ANKARA) – İsrail ve Hamas, Gazze’deki savaşı durduracak ve İsrailli rehineler ile Filistinli tutukluların serbest bırakılmasını sağlayacak bir ateşkes anlaşması üzerinde 15 aylık bir sürecin sonunda uzlaştı. Anlaşmada uzlaşılması, hem Filistin hem de İsrail’de sevinçle karşılanırken; tüm dünyada da büyük yankı uyandırdı.
Hem İsrail hem Hamas tarafından onaylanan anlaşmanın detayları resmi olarak henüz açıklanmadı.
Hamas, Ekim 2023’te İsrail’e saldırdığında 251 rehine almıştı. Şu an hala 94 rehineyi alıkoyuyor. İsrail ise rehinelerden yalnızca 60’ının hayatta olduğunu öne sürüyor. İsrail’in rehineler karşılığında, bazıları yıllardır hapiste olan yaklaşık bin Filistinli tutukluyu serbest bırakması bekleniyor.
Gazze’de Ateşkes Anlaşması: Nasıl Olacak?
Gazze ateşkesinin üç aşamada uygulanması bekleniyor. Her iki tarafın da ateşkesin üç aşamalı olmasına onay verdi. Ancak anlaşmanın uygulanabilmesi için İsrail’in güvenlik kabinesi ve hükümetinin de onay vermesi gerekecek.
Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman el-Thani, anlaşmanın İsrail kabinesi tarafından da onaylanması durumunda 19 Ocak Pazar günü yürürlüğe gireceğini açıklamıştı.
İlk Aşaması 6 Hafta Sürecek
Ateşkesin ilk aşaması, 6 hafta sürecek. ABD Başkanı Joe Biden, ateşkes anlaşmasında uzlaşmaya varıldığını duyurdu. Ateşkesin ilk aşamasına ilişkin “tam ve eksiksiz bir ateşkes sağlanacak” şeklinde açıklamada bulunmuştu. Biden, ayrıca aralarında kadın, yaşlı ve hastaların da bulunduğu Hamas tarafından alıkonulan rehinelere ile çok sayıda Filistinli tutuklunun karşılıklı olarak serbest bırakılacağını bildirdi.
Gazze’deki İsrailli rehineler ile İsrail’deki Filistinli tutuklular serbest kalacak. Daha sonra bölgeden tahliye olmaya zorlanmış ve yerlerinden edilmiş Gazzelilerin evlerine dönmeye başlamalarına izin verilecek. Katar Başbakanı Al Thani, ateşkesin sağlandığını açıkladığı basın toplantısında, Hamas’ın 33 rehineyi serbest bırakacağını duyurdu.
İsrail Hükümeti Sözcüsü David Mencer, daha önce çocuklar da dahil olmak üzere hayatta 33 kişinin hayatta olduğunun belirtti. Ancak hepsinin hayatta olmadığına inanıldığına dikkati çekmişti. Bir Filistinli yetkili, daha önce üç rehinenin hemen serbest bırakılacağını söylemişti. Geri kalanların serbest bırakılmasının altı hafta boyunca gerçekleşeceğini söylemişti.
Bu aşamada, İsrail askerleri Gazze’nin “tüm” yerleşim alanlarından geri çıkacak. Gazze’nin 2 milyon 300 binlik nüfusunun neredeyse tamamı, İsrail’in tahliye emirleri, saldırıları ve yerel çatışmalar nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalmıştı.
Daha sonra, Gazze’ye insani yardımların ulaşmasını sağlayacak. Ayrıca her gün bölgeye yüzden fazla kamyonun girişine izin verecek.
İkinci ve Üçüncü Aşama
Biden, ateşkesin ikinci aşamasının, “savaşın kalıcı olarak sonlandırılması” olacağını vurguladı. Hayatta kalan diğer rehineler, daha fazla Filistinli tutuklu karşılığında serbest kalacak. İsrail’in genel olarak serbest bırakmayı kabul ettiği düşünülen bin Filistinli tutukludan yaklaşık 190’ı 15 yıl veya daha fazla hapis cezası almış durumda. Bir İsrailli yetkili, daha önce yaptığı açıklamada, cinayetle suçlananların serbest bırakılmayacağını belirtmişti.
Üçüncü ve son aşamada da Gazze’nin yeniden inşaası ele alınacak. Bu sürecin yıllarca süreceği belirtiliyor.
Yanıtlanmayan Sorular…
Arap ve Batı medyasında yer alan haberlerde, anlaşma ile ilgili cevapsız kalan sorular arasında, savaşın kalıcı olarak sona erip ermeyeceği yer alıyor. Ateşkesin, çatışmayı duraklatacağı ve şartların yerine getirilmesine olanak tanıyacağı beklenirken; bu durumun kalıcı bir barışa yol açıp açmayacağı ya da şartlar yerine getirildikten sonra düşmanlıkların yeniden başlayıp başlamayacağı belirsizliği koruyor.
Arap ve Batı medyasında aktarılan haberlerde yer alan yorumlara göre, İsrail’in savaşın en önemli hedeflerinden biri Hamas’ın askeri ve yönetimsel yeteneklerini yok etmek. İsrail, Hamas’a söz konusu alanlarda ciddi şekilde zarar verdi. Ancak Hamas’ın hâlâ bazı operasyonel kapasitesinin bulunduğu ve yeniden yapılanma şansının olduğu iddialar arasında.
Öte yandan, hangi rehine ya da tutukluların hayatta olduğu ya da ölü olduğu ve Hamas’ın kayıp olanların nerede olduğunu bilip bilmediği de hala belirsizliğini koruyor. Hamas, İsrail’in serbest bırakmayı reddettiği bazı tutukluların serbest bırakılmasını talep etti. Bunun, 7 Ekim saldırılarına karışan kişileri de içerdiği iddialar arasında.