Artı Gerçek – Türkiye Cumhuriyeti’nin 3. Hahambaşısı İsak Haleva 84 yaşında hayatını kaybetti. Türk Yahudi Toplumu, Haleva’nın vefatını sosyal medya hesabından “Baruh Dayan Ha Emet” (hak yargıç kutsaldır) notuyla duyurdu.
İsak Haleva Kimdir?
İsak Haleva, 1940 yılında İstanbul’da doğdu. Ardından, ilk eğitimini Beyoğlu Musevi Lisesi’nde tamamladı. 1961’de Kudüs’teki Porat Yosef İlahiyat Akademisi’nde dini hukuk ve eğitim alanlarında Rav derecesi aldı. Haleva, 1961-1963 yılları arasında Manisa ve Kayseri’de Yedek Subay Öğretmen olarak vatani görevini yaptı. Ayrıca, Teğmen rütbesiyle terhis oldu.
Türkiye Hahambaşısı
Haleva, uzun yıllar Hahambaşı Vekilliği görevini sürdürdü. 41 yıl Türk Yahudi Toplumu’na liderlik yapan Haham David Asseo’nun 14 Temmuz 2002’deki vefatının ardından yapılan seçimlerde Hahambaşı oldu. Neve Şalom Sinagogu’nda düzenlenen İs’ad Töreni ile görevine başladı. Ardından, Rafael Saban ve David Asseo’nun ardından Türkiye’nin 3. Hahambaşısı oldu.
Haleva, 27 yıl boyunca Musevi okullarında Din ve Ahlak Bilgisi ile İbrani dili dersleri verdi. Marmara ve Sakarya Üniversiteleri’nde lisansüstü öğrencilerine İbranice öğretti. Tevrat, Talmud ve Yahudi ilahiyatı konularında çok sayıda araştırma ve makale yayınladı. Avrupa Hahamlar Konferansı’nın daimi üyesi olarak görev yaptı.
Haleva, Türkçe dışında İbranice, Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Ladino ve Aramice olmak üzere altı dil biliyordu. Bununla beraber, 2003 yılındaki İstanbul saldırılarında hafif yaralandı. Ayrıca, evli ve 4 çocuk babasıydı.
Hahambaşılık, Osmanlı’da 1835 yılında II. Mahmud döneminde resmi bir kurum haline geldi. Bu tarihten önce her Yahudi cemaati kendi Hahambaşısını seçerek Saray’a bildiriyordu. Musevilikte tüm dünya Yahudilerini kapsayan bir dini yönetim hiyerarşisi bulunmuyor. Hahambaşılar sadece kendi bölgelerindeki Yahudi toplumunun dini liderliğini yapıyor. Osmanlı döneminin ilk resmi Hahambaşısı Abraham Levi’ydi. Türkiye Cumhuriyeti döneminde ise sırasıyla Rafael Saban, David Asseo ve İsak Haleva bu görevde oldu.